Neden NAC? Glutatyon ve Bağışıklık Sisteminin Güçlendirilmesi

Neden NAC?

N-asetil l-sistein kısacası (NAC) doğal olarak oluşan bir amino asitten türetilen güçlü bir antioksidandır . Doktorlar bunu genellikle aşırı dozda parasetamol (asetaminofen, Tylenol) alan kişileri tedavi etmek için kullansa da, NAC ve/veya onun öncü maddesi glutatyon takviyesinin sağlık açısından ek yararları olabileceği görülüyor. Araştırmacıların özel ilgi alanlarından biri de NAC’ın bağışıklık sistemi üzerindeki etkileridir.

Neden NAC?

Yutulduğunda vücut; daha stabil olan NAC‘yi üç amino asitten oluşan daha az stabil olan glutatyona dönüştürür: glisin, sistein ve glutamik asit.  Hatırlatma: Glutamik asit, glisin aynı zamanda kolajen içerisinde de bulunan amino asitler grubunda yer alır. (ilgili yazı) Glutatyon doğal olarak insanlarda, hayvanlarda, bitkilerde ve mantarlarda bulunur ve hücrelerin oksidatif hasara karşı korunmasına yardımcı olur. (Hangi mantar ne işe yarar yazısında belirttik) Ayrıca glutatyon vücudun E ve C vitaminlerini “geri dönüştürmesine” yardımcı olur. Araştırmalar, kandaki yüksek glutatyon seviyelerinin, özellikle yaşlılarda hastalık riskinin azalmasıyla ilişkili olduğunu gösteriyor. Bu yüzden glutatyon gerçekten çok önemlidir.

NAC Glutatyon Bağışıklık Sistemi ve Enfeksiyonlar Üzerindeki Etkisi

Virüsler, bakteriler ve mantarlar dahil olmak üzere günlük yaşamımızda maruz kaldığımız tehlikeli patojenlerle savaşmak için sağlıklı bir bağışıklık sistemi gereklidir. Hem doğuştan hem de kazanılmış bağışıklığa bağlı olarak bağışıklık sağlığı, egzersiz ve uyku alışkanlıklarından diyet ve stres yönetimine kadar birçok yaşam tarzı faktöründen etkilenebilir.

Ayrıca glutatyonun bağışıklık sistemini güçlü tutmada önemli bir rol oynayabileceğine dair kanıtlar da var. Araştırmalar, karaciğerde doğal olarak üretilen glutatyonun, beyaz kan hücrelerimizi veya lenfositlerimizi enfeksiyonlar ve hastalıklarla savaşmaya hazır tutmamıza yardımcı olmak açısından çok önemli olduğunu gösteriyor.

2011 yılında yapılan bir araştırma, aşağıdaki durumların kandaki düşük glutatyon seviyeleriyle ilişkili olduğunu gösterdi.

• Akut akciğer hasarı/akut solunum sıkıntısı sendromu.
• Kronik bronşit.
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı.
• Kistik fibrozis.
• Çeşitli bakteriyel ve viral enfeksiyonlar.
• Kükürt ve sistein açısından zengin gıdalar içeren bir diyet tüketmek vücuttaki glutatyonun artmasına yardımcı olabilir.

Neden NAC? Neden Glutaton?

NAC ve Solunum Sağlığı

Yukarıda saymış olduğumuz belirtiler gibi amfizem ve kronik bronşiti içeren kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), genellikle tütün kullanımının neden olduğu yaygın bir solunum rahatsızlığıdır. Farmasötik ilaçlar, bu inflamatuar akciğer hastalığından muzdarip olanlar için nefes almayı kolaylaştırmada faydalı olsa da, çoğu kişi hala daha doğal yaklaşımları tercih ediyor.

Çoğu zaman kişi, en yaygın kullanılanlardan biri olan NAC gibi bir takviyeye ek olarak reçeteli ilaçları da kullanır. NAC ağızdan takviye olarak alınabilirken, özel eczaneler tarafından ağızdan bir çözelti de oluşturulabilir ve bir nebülizör makinesinde kullanılabilir.

Örnek ürünler: NAC 600 MG

2012 yılında yapılan bir çalışma, NAC’ın hastaların akciğerlerinde oluşabilecek aşırı mukusun parçalanmasında yardımcı olabileceğini gösterirken, Chest’te 2013 yılında yapılan bir araştırma da KOAH hastalarının akciğerlerinde fayda sağladığını gösterdi. Solunum Tıbbı alanında 2016 yılında yapılan bir araştırma, “NAC’nin iyi antibakteriyel özelliklere ve biyofilm oluşumuna müdahale etme ve biyofilmleri bozma yeteneğine sahip olduğu” sonucuna vardı. Ancak araştırmacılara göre daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.

Bir önceki yazılarımızda hindistan cevizi yağında bulunan monolauirinin de biofilmi bozduğunu yazmıştık.

2014 yılında yapılan bir çalışmada, NAC’ın KOAH alevlenmelerini azaltmaya ve küçük hava yolu fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olduğuna dair kanıtlar tartışıldı. Solunum Tıbbı Uzman İncelemesi’nin 2016 yılındaki bir araştırması, günde 1.200 mg’ın üzerindeki NAC dozlarının KOAH hastalarında akut alevlenmeleri önlemeye yardımcı olabileceği sonucuna varmıştır; bu, kronik akciğer hastalığı olan birçok kişinin akut atak sırasında hastanelere başvurması nedeniyle önemlidir. Araştırmacılar, kronik bronşit hastalarını stabilize etmeye yardımcı olmak için günde 600 mg’ın yeterli olduğunu belirtti.

Bununla birlikte, 2015’te ve 2018’de yapılan bir çalışma, akciğer hastalığı olanlarda oral veya inhale NAC’nin önemli bir faydasını göstermedi. Ayrıca herhangi bir zararı da bildirilmediğinden denemek isteyenler güvenle deneyebilir. Benim tavsiyem, bir fayda fark ederseniz, almaya devam etmenizdir. Hiçbir fayda yoksa, sadece durun.

NAC ve Karaciğer Sağlığı İlişkisi

Karaciğer vücudun ana kan filtresidir ve potansiyel olarak tehlikeli kimyasalların (böcek ilaçları, alkol, ilaçlar ve daha fazlası) kanımızdan uzaklaştırılmasından sorumludur. NAC özellikle karaciğerin asetaminofen (parasetamol), alkol ve diğer çevresel kimyasallar gibi toksinlerden korunmasına yardımcı olur. Aynı zamanda vücudun, karaciğerin kimyasalları detokslamasına izin veren hücre içi glutatyon seviyelerini oluşturmasına yardımcı olarak da çalışır.

Kronik ağrı için rutin olarak asetaminofen (Tylenol, parasetamol) kullananlar, tutarlı kullanımın karaciğere ekstra stres getirebileceğini ve glutatyon seviyelerini düşürebileceğinin farkında olmalıdır. Benim görüşüme göre, karaciğer stresini en aza indirmeye yardımcı olmak için NAC veya N-asetil sistein takviyesi düşünülmelidir. Gerçekten burası en önemli noktalardan birisidir.

Neden NAC?

Peki neden NAC? hadi gelin kalp sağlığı üzerindeki etkilere bakalım.

Kalp hastalığı Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa ve Asya’da önde gelen bir öldürücüdür. Ne yazık ki, daha fazla ülke atalarından kalma beslenme yerine Batılı yaşam tarzını benimsedikçe, kalp hastalıkları ilerlemeye devam edecek. Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümler her yıl neredeyse 1 milyon insanı gereksiz yere öldürüyor. Kalp krizleri ve bunun sonucunda ortaya çıkan kalp hasarı, kalp hastalığından kaynaklanır.

Diyabet ve yüksek kan şekerinin varlığı da kalbi olumsuz etkileyerek kalp krizi riskini artırabilir. 2016 yılında fareler üzerinde yapılan bir araştırma, deneklere NAC takviyesi yapıldığında kalp dokusunda “şeker kaynaklı hasarın” en aza indirilebileceğini gösterdi. Bu, NAC’ın diyabet hastalarının kalplerini koruyabileceği anlamına gelir.

2018 yılında fareler üzerinde yapılan bir araştırma, NAC’ın kalbe giden zayıf oksijen akışından kaynaklanan yaralanmaları azaltmaya yardımcı olabileceğini gösterdi. Aynı yıl yapılan bir başka araştırma da kalp dokusunu kalp krizlerinden korumada faydasını gösterdi.

2018’de insanlar üzerinde yapılan bir araştırma, kalp büyümesi olan hastaları, özellikle de doktorların hipertrofik kardiyomiyopati (HCM) dediği bir durumu değerlendirdi. Çift kör, randomize, cinsiyet uyumlu, plasebo kontrollü çalışmada hastalara günde 2.400 mg dozda plasebo hapı veya NAC verildi. Toplam 12 ay süren çalışmada hastaların 29’u NAC alırken, 13’ü plasebo grubuna yerleştirildi. Araştırmacılar küçük bir iyileşme olduğu sonucuna vardı ancak çalışmadaki hasta sayısının sınırlı olması nedeniyle kesin sonuçlara varılamadı.

Neden NAC? Nac ve Mental Akıl Sağlığı İlişkisi

Anksiyete, depresyon ve şizofreni gibi ruh sağlığı sorunları hastalar, aileler ve toplumlar için bir zorluktur. Diyet ve egzersiz, optimal zihinsel sağlık ve refahı sağlamak için çok önemlidir ve kimyasal dengesizliğin tedavisine yardımcı olmak için doktorlar tarafından sıklıkla ilaçlar reçete edilir. Çoğu zaman faydalıdırlar, ancak birçok kişi yan etki korkusu nedeniyle doktorların önerdiği ilaçları kullanmamaktadır. Doğal tedaviler sıklıkla aranır ve NAC yaygın olarak kullanılanlardan biridir. Faydaları olabilir.

Neden NAC?

2018’de yapılan bir çalışma, NAC’ın bipolar depresyonu olanların tedavisinde faydalı olabileceğini gösterirken, 2016’da yapılan bir çalışma, NAC’ın şizofreni tedavisinde kullanılan rutin ilaçlara ek olarak alındığında yararlı olabileceğini öne sürüyor.

Ayrı bir 2018 çalışması da şizofreni hastalarını değerlendirdi. Çalışma 12 haftalık, çift-kör, randomize, plasebo kontrollü bir klinik çalışmaydı. Amacı, geleneksel şizofrenik ilaçlara ek olarak 1.200 mg N-asetil sisteinin (NAC) veya plasebonun etkinliğini değerlendirmekti. Toplamda 84 kronik şizofreni hastası incelendi. NAC alan kişiler, plasebo verilenlere kıyasla genel bir iyileşme gördü.

Psikolojik Tıp alanında 2017 yılında yapılan bir araştırma şu sonuca varmıştır: “NAC ile tedavi edilen grupta plaseboya kıyasla çalışma belleğinde önemli bir iyileşme gözlemlendiğinden, NAC’ın psikozda bilişsel performans üzerinde etkisi olabilir.”

NAC ve Kan Şekeri Kontrolü

Dünya çapında 422 milyondan fazla insan diyabet hastası. Büyük çoğunluğun (yüzde 90 ila 95) tip 2 diyabeti var; bu durum öncelikle yetersiz beslenme ve sınırlı fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklanıyor. Tip 1 diyabet bir kez başladıktan sonra önlenemez ve bağışıklık sistemi yanlışlıkla pankreasa saldırarak pankreasın insülin salgılamasını önlediğinde ortaya çıkar.

Amerikan Kardiyovasküler İlaçlar Dergisi’nde 2018 yılında yapılan bir araştırma, diyabetli kişilerin kalplerinin NAC takviyesi varlığında daha iyi korunduğunu gösterdi . Araştırmacılar spesifik olarak şu yorumda bulundu: “NAC, oksidatif stresin engellenmesi yoluyla miyokard enfarktüsü riski taşıyan diyabetik kalbin korunması için güçlü bir potansiyel sergiliyor…”

Ayrıca, Farmakolojik Araştırmalar dergisindeki 2019 tarihli bir inceleme makalesinde, NAC’ın insülin direnci ve prediyabet olanlarda insülin duyarlılığını iyileştirmeye yardımcı olabileceğini gösteren kanıtlar tartışıldı.

Diyabetik takviyelerin kullanımı bu durumdaki bazı kişiler için faydalı olabilirken, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri kan şekeri seviyelerini kontrol etmenin temelini oluşturur. Diyabetli kişiler doktorlarına danışmadan ilaç almayı asla bırakmamalıdır.

Bu blog, yerel sağlık departmanınız tarafından onaylanmamıştır ve teşhis, tedavi veya tıbbi tavsiye sağlama amacını taşımamaktadır. Bu blogda sağlanan içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tıbbi veya sağlıkla ilgili teşhis veya tedavi seçenekleriyle ilgili olarak lütfen bir hekime veya başka bir sağlık uzmanına danışın. Bu blogdaki bilgiler, bir sağlık uzmanının tavsiyesinin yerine geçmemelidir. Bu blog boyunca belirli ürünler hakkında ileri sürülen iddialar, hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek, tedavi etmek veya önlemek için onaylanmamıştır. Resimler temsilidir gerçeği yansıtmaz.

NAC Referanslar

1. Julius M, Lang CA, Gleiberman L, Harburg E, DiFranceisco W, Schork A. Glutatyon ve toplum temelli bir yaşlı örneğinde morbidite. J Clin Epidemiol. 1994;47(9):1021–1026. doi:10.1016/0895-4356(94)90117-1Dröge W, Breitkreutz R. Glutatyon ve bağışıklık fonksiyonu. Proc Nutr Soc. 2000;59(4):595–600. doi:10.1017/s0029665100000847
2.  Ghezzi P. Akciğerde bağışıklık ve iltihaplanmada glutatyonun rolü. Uluslararası J Gen Med. 2011;4:105–113. 25 Ocak 2011’de yayınlandı. doi:10.2147/IJGM.S15618Sadowska AM. Kronik obstrüktif akciğer hastalığının tedavisinde N-Asetilsistein mukolizisi. Ther Adv Respir Dis. 2012;6(3):127–135. doi:10.1177/1753465812437563
3.  Tse HN, Raiteri L, Wong KY, ve diğerleri. Stabil KOAH’ta yüksek doz N-asetilsistein: 1 yıllık, çift kör, randomize, plasebo kontrollü HIACE çalışması. Göğüs. 2013;144(1):106–118. doi:10.1378/göğüs.12-2357
4.  Santus P, Corsico A, Solidoro P, Braido F, Di Marco F, Scichilone N. Oksidatif stres ve solunum sistemi: N-asetilsisteinin farmakolojik ve klinik olarak yeniden değerlendirilmesi. KOAH. 2014;11(6):705–717. doi:10.3109/15412555.2014.898040
5.  Matera MG, Calzetta L, Cazzola M. KOAH’ta oksidasyon yolu ve alevlenmeler: NAC’ın rolü. Uzman Rev Respir Med. 2016;10(1):89–97. doi:10.1586/17476348.2016.1121105
6.  Ayfer Aytemur Z, Baysak A, Özdemir O, Köse T, Sayıner A. Balgam artışı ile ilişkili KOAH alevlenmelerinde N-acetylcysteine. Wien Klin Wochenschr. 2015;127(7-8):256–261. doi:10.1007/s00508-014-0692-4
7.  Kalyuzhin OV. N-asetilsisteinin solunum yolunun mukozal immünitesi üzerine etkisi. Ter Arkh. 2018;90(3):89–95. doi:10.26442/terarkh201890389-95
8.  Fundam Clin Pharmacol. 24 Kasım 2018 doi: 10.1111/fcp.12437. (NAC ve Asetaminofen)
9.  Fisher ES, Curry SC. Asetaminofen toksisitesinin değerlendirilmesi ve tedavisi. Adv Pharmacol. 2019;85:263–272. doi:10.1016/bs.apha.2018.12.004
10.  Su W, Zhang Y, Zhang Q ve diğerleri. N-asetilsistein, diyabetik sıçanlarda kaveolin-3/eNOS sinyalini eski haline getirerek miyokard fonksiyon bozukluğunu ve iskemik sonrası hasarı azaltır. Kardiyovasküler Diabetol. 2016;15(1):146. 12 Ekim 2016’da yayınlandı. doi:10.1186/s12933-016-0460-z
11.  Bartekova M, Barancik M, Ferenczyova K, Dhalla NS. N-asetilsistein ve N-merkaptopropiyonilglisin’in Kalpteki İskemi Reperfüzyon Hasarı Üzerindeki Faydalı Etkileri. Curr Med Kimya. 2018;25(3):355–366. doi:10.2174/0929867324666170608111917
12. Zaki SM, Abdalla IL, Sadik AOE, Mohamed EA, Kaooh S. N-Asetilsisteinin İzoprenalin Kaynaklı Miyokard Hasarında Koruyucu Rolü: Histolojik, İmmünohistokimyasal ve Morfometrik Çalışma. Kardiyovasküler Toksikol. 2018;18(1):9–23. doi:10.1007/s12012-017-9407-1
13. Marian AJ, Tan Y, Li L ve diğerleri. Hipertrofik Kardiyomiyopatide (HALT-HCM) N-Asetilsistein ile Hipertrofi Gerilemesi: Randomize, Plasebo Kontrollü, Çift Kör Pilot Çalışma. Çevre Res. 2018;122(8):1109–1118. doi:10.1161/CIRCRESAHA.117.312647
14.  Güntürk EE, Yücel B, Güntürk I, Yazıcı C, Yay A, Köse K. N-asetilsisteinin sisplatin kaynaklı kardiyotoksisite üzerindeki etkileri. Bratisl Lek Listy. 2019;120(6):423–428. doi:10.4149/BLL_2019_068
15.  Bauer IE, Green C, Colpo GD, ve diğerleri. Bipolar Depresyonda Yardımcı Tedaviler Olarak Aspirin ve N-Asetilsisteinin Çift Kör, Randomize, Plasebo Kontrollü Bir Çalışması. J Clin Psikiyatrisi. 2018;80(1):18m12200. Yayınlanma tarihi: 4 Aralık 2018. doi:10.4088/JCP.18m12200
16. Miyake N, Miyamoto S. Nihon Shinkei Seishin Yakurigaku Zasshi.2016;36(2):29–35.
17.  Rapado-Castro M, Dodd S, Bush AI ve diğerleri. Psikozda yardımcı N-asetil sisteinin bilişsel etkileri. Psikol Med. 2017;47(5):866–876. doi:10.1017/S0033291716002932
18.  Adeoye O, Olawumi J, Opeyemi A, Christiania O. Glutatyonun oksidatif stres ve kısırlık üzerindeki rolünün gözden geçirilmesi. JBRA Destek Çoğaltması. 2018;22(1):61–66. Yayınlanma tarihi 1 Mart 2018. doi:10.5935/1518-0557.20180003
19.  Nemati M, Nemati S, Taheri AM, Heidari B. Polikistik over sendromlu klomifen dirençli kadınlarda klomifen sitrata yardımcı olarak metformin ve N-asetil sisteinin karşılaştırılması. J Gynecol Obstet Hum Reprod. 2017;46(7):579–585. doi:10.1016/j.jogoh.2017.07.004
20.  Jannatifar R, Parivar K, Roodbari NH, Nasr-Esfahani MH. İnfertil erkeklerde N-asetil-sistein takviyesinin sperm kalitesi, kromatin bütünlüğü ve oksidatif stres düzeyi üzerine etkileri. Biol Endocrinol’ü çoğaltın. 2019;17(1):24. 16 Şubat 2019’da yayınlandı. doi:10.1186/s12958-019-0468-9
21. Dludla PV, Dias SC, Obonye N, Johnson R, Louw J, Nkambule BB. N-Asetil Sisteinin Diyabetle İlişkili Kardiyovasküler Komplikasyonlara Karşı Koruyucu Etkisi Üzerine Sistematik Bir İnceleme. Ben J Kardiyovasküler İlaçlar. 2018;18(4):283–298. doi:10.1007/s40256-018-0275-2
22. Dludla PV, Mazibuko-Mbeje SE, Nyambuya TM, ve diğerleri. N-asetil sisteinin (NAC) obezite ile ilişkili komplikasyonlara karşı faydalı etkileri: Klinik öncesi çalışmaların sistematik bir incelemesi. Pharmacol Res. 2019;146:104332. doi:10.1016/j.phrs.2019.104332

Doktor reçetesi ile yurtdışı bazlı supplumentleri iherb üzerinden getirmek mümkün.

Kaynak